سیستم عامل ابری

گرچه نگارنده هنوز توفیق رفتن به خارج از کشور را پیدا نکرده است، اما شنیده است که در بیشتر کشورهای پیشرفته، اجاره کردن خانه راحت تر و بعضا متداول تر از خریدن آن می باشد. در حالیکه در ایران بخش عمده ای از قدرت پردازشی مغز افراد، صرف خرید یک آپارتمان نقلی می شود و افرادی هم که توانایی مالی دارند به فکر زیاد کردن املاک و مستغلات خود هستند. بدیهی است در این حالت، اجاره نشینان فاقد امنیت مسکونی (!) آرزو کنند که اولویت اول برای همه خانه اجاره ای باشد تا مجبور نباشند پول هنگفتی را که با فرسوده کردن سلولهای خاکستری مغز بدست آورده اند، بابت خـریـدن یک خـانه کوچک و بعضاً بی کیفیت بپردازند. خانه ای که با گذشت یک یا دو دهه قدیمی شده و دل آدم را می زند. این آرزو شاید سالها بعد به تحقق بپیوندد اما این مقدمه را گفتیم تا بگوییم که مشابه این آرزو در دنیای رایانه در حال رخ دادن است.

سیستم عامل جدید شرکت مایکروسافت را می توان یک سیستم عامل (یا شاید رایانه) اجاره ای دانست و البته  مبله! (یادم رفت بگویم خانه های اجاره ای خارجی دارای اثاثیه هم هستند و نیاز نیست شما هر ساله جهیزیه محترم همسر عزیزتان را به دوش بکشید). بنابراین لازم نخواهد بود هر چند سال یکبار و با آمدن سخت افزارها و نرم افزارهای جدید، هزینه ای بابت ارتقای دستگاه یا نونوار کردن آن بپردازید. در این حالت، شما فقط برای استفاده از پردازش و فضای ذخیره سازی پول می پردازید. در انتقال از خانه اجاره ای مبله به خانه اجاره ای مبله دیگر شما فقط وسایل شخصی خود را همراه می برید.
در موضوع “رایانش ابری” (Cloud Computing) معادل وسایل شخصی شما می تواند دستگاه کوچک و ارزانی باشد که اصلی ترین کار آن وصل شدن به شبکه اینترنت است. یعنی به همان ترتیبی که امروزه برخی افراد خرید “رایانه همراه شبکه ای” (NetBook) را به خرید یک رایانه همراه  (Laptop) کامل و مجهزتر ترجیح می دهند، چون کم حجم تر و ارزانتر است. روزی هم خواهد آمد که رایانه هایی با نام “رایانه ابری” (CloudBook) رایج شوند که با هزینه ناچیزی تهیه شده و احتمالاً در جیب هم جا خواهند گرفت. یا شاید هم تلفن های همراه که مرتبا در حال پیشرفت هستند این وظیفه را به عهده بگیرند. در اینجا قابل ذکر است که برخی از نامگذاری ها (مانند رایانه ابری) در این مقاله براساس سلیقه نگارنده بوده و لزوماً در حال حاضر یا آینده مورد استفاده قرار نمی گیرند.

برای آنکه این مفهوم بهتر جا بیفتد، خوب است فهرست قیمت های این سیستم عامل جدید را مرور کنیم:

هزینه های مربوط به پردازش:
معادل یک کامپیوتر شخصی    1200 ریال /  ساعت
معادل یک سرویس دهنده    3000 ریال / ساعت
معادل یک ابر رایانه        10000 ریال / ساعت

هزینه های مربوط به فضای ذخیره سازی:
هر گیگابایت اجاره نگهداری ماهانه      1500 ریال
هر ده هزار تراکنش ذخیره سازی    10 ریال

هزینه دریافت هر گیگابایت داده از ابر:
بسته به کشوری که در آن قرار دارید، از 150 تا 200 ریال

این سیستم عامل به نام Windows Azure درحال حاضر توسط شرکت مایکروسافت با قیمت هایی شبیه آنچه در بالا آمد، ارائه می گـردد. بـرای اجرای این سیستم عامل به رایانه ای با چند گیگابایت حافظه RAM و چندصد گیگابایت دیسک سخت نیاز نبوده و یک دستگاه نسبتاً قـدیـمی هم می تواند برای آن بکار رود. قاعدتاً کسی از رایانش ابری برای پخش فایلهای MP3 و MP4 استفاده نخواهد کرد چون دستگاه های پخش اینگونه فایلها با قیمت هایی پایین در بازار موجود می باشد. البته امکان استفاده از قدرت پردازش ابری برای بازکردن فایل های به شدت فشرده صوتی و تصویری وجود دارد، اما هیچ آدم عاقلی پول بی زبان را بابت اینکار نخواهد پرداخت.

گرچه ارائه این سیستم عامل جدید از ماه اکتبر 2008 شروع گردیده، اما با بازخوردهایی که از کاربران دریافت شد، آخرین نسخه آن امکانات بیشتری را دارا  می باشد. از جمله امکانات فعلی این سیستم عامل، به همراه داشتن نرم افزار سرویس گیرنده SQL Azure می باشد که می توان آنرا “سـرویس دهنـده بـانـک هـای اطلاعـاتـی ابـری” نـامید. با استفاده از این امکانات شرکت های کـوچـک و متوسط می توانند از هزینه سخت افـزاری و نـرم افـزاری سـرویـس دهنده های بانکهای اطلاعاتی خلاص شده و با خیالی آسوده، نگهداری و امنیت آنرا نیز به ابر بسپارند! البته بدیهی است که نیاز به تولید نرم افزاری که بتواند برروی این ساختار اجرا شود، کماکان وجود خواهد داشت. این نرم افزار باید ارتباط شرکت با مشتریان (یا کارمندان) را فراهم آورده و اطلاعات لازم را ذخیره سازی یا پردازش کند. البته در بسیاری از موارد هم شرکتها خود اقدام به تـولیـد نـرم افـزار مـورد نیـازشان نمی کننـد، بلکه از نـرم افزارهای موجود استفاده کرده و نهایتاً اقدام به سفارشی سازی آن می کنند. بنابراین شرکت های سـازنـده نـرم افـزار هـم به تدریج محصولات خود را “تحت ابر” ارائه می نمایند.

امیدواریم خوانندگان عزیز، سیستم عامل ابری را با سرویس های میزبانی (Host) که سالها است ارائه می شوند اشتباه نگیرند. در سرویس های میزبانی، شما فقط فضایی را برای ذخیـره سازی صفحات سایت Web خـود اجـاره می کنید و حداکثر استفاده ای که از آن می برید قراردادن صفحاتی پویا (Dynamic) در آن است که مشتریان شما به آن سایت وصل شده و از آن استفاده کنند. اما در رایانش ابری تمام فضای پردازشی و ذخیره سازی شما برروی سرویس دهنده هایی خارج از شبکه شما قرار می گیرد. یعنی حتی ممکن است پردازش های کارمندان شما هم در فضای ابری صورت پذیرد.

اینک این سوال پیش می آید که برنامه نویسی در این سیستم عامل به چه شکلی می باشد. خوب است بدانید که تمهیدات لازم برای برنامه نویسی ابری از سالها پیش مهیا شده است. احتمالاً تاکنون حـداقـل یکبـار نیـاز بـه بـرنـامـه Microsoft .NET Framework بـرای استـفـاده از نـرم افزارهای جدید تحت Web پیدا کرده اید. این همان کلید ورود برنامه نویسان رایانه ای به دنیای ابری است. به عبارت دیگر، برنامه نویسانی که با توابع و ابزار.NET آشنا باشند نیاز به یادگیری یک زبان جدید یا آشنایی با توابع جدیدی نخواهند داشت.
علاوه بر این، شرکت مایکروسافت محصولی نیز به نام Windows Server AppFabric منتشر کرده که می تواند برای سازگار کردن برنامه های موجود برای اجرا تحت ابر بکار رود. برنامه هایی که برای اجرا در سرویس دهنده های Windows Server تهیه شده اند و یا نرم افزارهایی که با زبان های ASP.NET و PHP نوشته شده اند، در این محیط قابل تغییر یا تنظیم برای استفاده در محیط ابری هستند. همچنین کسانی که بخواهند نرم افزارهای تازه ای را برای استفاده با این فناوری جدید بسازند، ابزارها و ساختارهای لازم را فراهم می کند.

همچنین شرکت مایکروسافت برای آنها که می خواهند در مراکز داده (Data Center) خود یک ابر اختصاصی راه انداخته و به دیگران سرویس دهند، دستگاه هایی (Appliance) را آماده کرده که برروی آن، سیستم عامل Windows Azure نصب شده و تنظیمات لازم نیز برای آن انجام گرفته است. این دستگاه ها در مراکز داده قرار گرفته و آماده سرویس دهی می شوند. استفاده از این سخت افزارها مناسب شرکتهای بزرگی است که نیاز به استفاده از رایانش ابری دارند، اما در عین حال می خواهند برخی از امکانات آن تحت کنترل خودشان باشد. ارائه این محصول ابری در حال حاضر تنها برای مشتریان محدود و ویژه ای صورت گرفته و شرکت مایکروسافت قصد دارد پس از دریافت و بررسی بازخوردهای ایجاد شده آنرا با ملاحظات دقیق تری در آینـده (ای که هنـوز معلـوم نیست) بـه شکل عمومی عرضه کند.