طبق تعریف «متما» هر فردی که طی ۱۲ ماه گذشته یکبار از يك خدمت اینترنتی استفاده کرده باشد کاربر اینترنت است! ضریب نفوذ اینترنت یکی از شاخص‌های مهم در حوزه فناوری اطلاعات کشورها و در زمره شاخص‌هاي اهداف توسعه هزاره محسوب می‌شود که نسبت جمعیت استفاده کننده از اینترنت هر کشور را نسبت به کل جمعیت آن کشور مشخص می‌کند. در این راستا موسسات مختلف همه ساله آمارهای متعددی از وضعیت اینترنت کشورها و شمار دسترسی کاربران به این فناوری منتشر می‌کنند.
به نقل از ایستنا، آماری که همواره از سوی بخش خصوصی و کارشناسان این حوزه که به نوعی از نزدیک با بحث توسعه اینترنت در کشور درگیر هستند مورد انتقاد قرار می‌گیرد. تا پیش از این وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بر اساس فرمول هایی که به گفته عموم کارشناسان تاریخ مصرف آنها گذشته بود آمارهایی در این بخش ارائه می‌داد. اما آمارها با آنچه كه در واقعیت نمایان بود تفاوت‌هاي زیادی داشت.
انتقادات کارشناسان در این بخش باعث شد تا مرکز آمار ایران در آخرین سرشماری که در سال 89 انجام داد، بخشی را با عنوان آمارگیری کاربران اینترنت در سال 89 لحاظ کرده و آمارهای جامعی در این بخش ارائه دهد. بر اساس آمارهایی که مرکز آمار ایران از طریق علمی و به روش آمارگیری مراجعه به منازل منتشر کرده ضریب نفوذ اینترنت در ایران حدود ۱۴ درصد و تعداد مشترکان اینترنت ۱۱ میلیون نفر است، این در حالی است که طی ماه‌های اخیر مسوولان وزارت ارتباطات آمارهایی را ارائه داده‌اند که اختلافات زیادی با آمارگیری مرکز آمار دارد.
آمار جدید این بار از سوی «متما»
در تازه ترین آماری که متما (مرکز مدیریت توسعه اینترنت) وابسته به وزارت ارتباطات منتشر كرده آخرین وضعیت اتصال اینترنت در کشور نشان می‌دهد تا پایان سال 90 شمار کاربران ایرانی به 32 میلیون و 696 هزار نفر رسیده که از این تعداد 5/4 میلیون نفر به اینترنت پرسرعت ADSL و 860 هزار نفر به اینترنت وایمکس دسترسی دارند و ضریب نفوذ اینترنت در ایران 43 درصد است.
متما و به طور کلی وزارت ارتباطات این آمارها را از طریق فرمولی به دست می‌آورند که از طریق تقسیم و مصرف پهنای باند به دست می‌آید. در‌واقع فرمول‌های مورد استفاده متما و وزارت ارتباطات اساسا به شکلی متفاوت از آمارهای مرکز آمار تهیه شده است. جالب آنکه آمارهای مرکز آمار اولین بار به سفارش خود سازمان فناوری اطلاعات تهیه شد و پس از آنکه نتایج آن (که نشان‌دهنده تعداد بسیار پایین کاربران و ضریب نفوذ اندک اینترنت پرسرعت در ایران بود) مورد قبول سازمان فناوری اطلاعات قرار نگرفت آنها از انتشار آن تا مدت‌ها خودداری کردند. مدت‌ها بعد مرکز آمار ایران که از سوی مراجع بالاتر به عنوان مرجع اصلی ارائه آمار در کشور معرفی شد آمارگیری جدیدی در مورد اینترنت انجام داد که نتایج آن مشابه آمارگیری قبلی و البته متفاوت از خواست و انتظار مسوولان وزارت ارتباطات بود.
بر اساس گزارش متما که خبرگزاری مهر آن را منتشر کرده است، ضریب نفوذ 23/43 درصدی اینترنت در ایران نشان می‌دهد این در حالی است که ضریب نفوذ واقعی اینترنت بر اساس آمارهای مرکز آمار به ۱۵ درصد نیز نمی‌رسد. به گزارش دنیای‌اقتصاد، همچنین در این گزارش عنوان شده تنها نزدیک به 7 میلیون نفر از اینترنت کم سرعت دای آپ استفاده می‌کنند و از سوی دیگر استفاده 14 میلیون نفر از اينترنت، GPRS موبایل را در آمارهای بخش اینترنت پرسرعت لحاظ کرده اند. این در حالی است که به گفته کارشناسان اينترنت، GPRS تلفن همراه آن هم روی شبکه نسل دوم و 75/2 درصداست که در شرایط ایده آل و تنها در نزدیک آنتن‌هاي BTS می‌تواند سرعت 128 کیلوبیت بر ثانیه را برای کاربرانش فراهم کند اینترنت پرسرعت نیست. از سوی دیگر به گفته عموم کاربران GPRS، سرعت استفاده از اینترنت موبایل در بیشتر مناطق تحت پوشش شاید تنها به 70 کیلوبیت بر ثانیه برسد که این میزان تنها اندکی بالاتر از سرعت اینترنت دایل آپ است که تحت هیچ عنوانی نمی‌توان آن را به عنوان اینترنت سرعت متوسط حساب کرد چه برسد به اینترنت پرسرعت.
آمار منتشر شده شمار کاربران اینترنت پرسرعت بی‌سیم وایمکس را 867 هزار و 105 نفر و ضریب نفوذ این فناوری در کشور را 15/1 درصد اعلام کرده است؛ همچنین 14 میلیون و 259 هزار و 982 مشترک موبایل از اینترنت موبایل خود برای اتصال استفاده می‌کنند و ضریب نفوذ GPRS بر این اساس 85/18 درصد است.
کاربران ایرانی كه برای اتصال به اینترنت از فیبرنوری استفاده می‌کنند نیز براساس آمار متما، 6 میلیون و 106 هزار نفر هستند که 07/8 درصد از کل کاربران اینترنت را شامل می‌شوند.
کاهش دایل آپ و رشد ADSL
مرکز آمار ایران در آخرین آمارگیری خود تعدادکاربران اینترنت پرسرعت کشور را چیزی در حدود ۱ میلیون نفر اعلام کرده بود این در حالی است که متما تعداد کاربران را حدود ۷ میلیون نفر اعلام کرده است.
همچنین متما اعلام کرده که از 66/32 درصد کل ضریب نفوذ کاربران اینترنت در سال 89 بالغ بر 29 درصد را کاربران دایل آپ تشکیل می‌دادند که این رقم در سال 90 به 9 درصد از کل 43 درصد کاربران اینترنت رسیده است.
همچنین آمارهای مرکز متما که همگی بر اساس فرمول محاسبه و تهیه می‌شوند رشد جهشی و ناگهانی را در بازار ADSL نشان می‌دهند که اساسا در فضای بازار ملموس نیست. این آمارها می‌گويند که دسترسی با سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه از رقم یک میلیون و ۴۰۶ هزارنفر در سال ۸۹ به ۴ ونیم میلیون کاربر در سال ۹۰ رسیده که رشد بسیار جهشی و بی‌دلیلی را نشان می‌دهد که با واقعیت‌ها متناسب نیست. مرکز آمار ایران تعداد کاربران اینترنت پرسرعت ایران را در سال ۸۹ چیزی در حدود ۵۰۰ هزار کاربر اعلام می‌کند که تا سال بعد یعنی ۱۳۹۰ به یک میلیون نفر می‌رسد.
البته باید این موضوع را اضافه کرد که اساسا بر اساس استانداردهای جهانی سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه سال‌ها است اینترنت پرسرعت محسوب نمی‌شود، اما مسوولان وزارت ارتباطات تلاش دارند با حفظ این سرعت در عرصه اینترنت پرسرعت آمارهای رشد را در این بخش نشان دهند.
شاخصی عجیب برای تعریف کاربر اینترنت
به گزارش مهر، براساس شاخص‌هاي مدنظر مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت وابسته به وزارت ارتباطات کاربر اینترنت فردی است که طی 12 ماه گذشته با اتصال به شبکه اینترنت از یکی از خدمات اینترنتی استفاده کرده باشد.
علی حکیم جوادی، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رییس سازمان فناوری اطلاعات چندی پیش در خصوص تناقض آماری موجود به پایگاه خبری شهر الکترونیک گفته بود: فرمول‌های مختلفی برای به دست آوردن ضریب نفوذ اینترنت در جهان وجود دارد. ما برای رسیدن به یک فرمول قابل استناد پروژه‌ای را با همکاری دانشگاه شریف پیاده کردیم. در این پروژه تمام فرمول‌هایی که برای رسیدن به ضریب نفوذ مورد استفاده قرار می‌گیرند را جمع آوری کردیم و به یک فرمول استاندارد رسیدم.
به باور وی اعلام آمار ضریب نفوذ تنها برای پاسخگویی به مردم در داخل کشور نیست؛ چرا که شاید برای مردم عادی چندان مهم نباشدکه مثلا ضریب نفوذ اینترنت در کشور چه میزان است. اما در جوامع بین‌المللی و مخصوصا در مجموعه‌هایی که شاخص‌هاي توسعه‌یافتگی را جمع‌آوری می‌کنند، ارائه این مستندات بسیار ضروری است. بنابراین وقتی وزارت ارتباطات آماری را در این خصوص اعلام می‌کند، براساس یکسری مستندات علمی و استاندارد است.وی در پاسخ به غیرقابل باور بودن آمار ضریب نفوذ در کشور می‌گوید: عده‌ای تنها برای ایجاد تنش عنوان می‌کنند که این آمار غیرواقعی است، اما هر فردی که به اطراف خود نگاه کند و دسترسی مردم به اینترنت را ببیند، می‌فهمد که این آمار واقعی و به دور از بزرگنمایی است.
حکیم جوادی در واکنش به گزارش مرکز آمار که نشان می‌دهد 85 درصد از کاربران از طریق دایل آپ و تنها کمتر از 15 درصد کاربران از طریق اینترنت پرسرعت به اینترنت دسترسی دارند می‌گوید: مرکز آمار با استفاده از فرمول مخصوص به خودش این آمار را به دست آورده است. اما فکر نمی‌کنم که در حال حاضر کاربری از طریق دایل آپ، به اینترنت اتصال پیدا کند. گزارش‌هایی از مراکز مخابراتی به دست سازمان رسیده است که نشان می‌دهد بسیاری از تجهیزات مراکز مخابراتی برای نصب اینترنت پرسرعت بدون استفاده مانده است.
اگرچه نبود شاخص‌هاي واحد دلیل اختلاف آمار در وضعیت دسترسی به ابزارهای فناوری اطلاعات در کشور است، اما با این وجود شواهد نشان می‌دهد که اکثر دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت با سرعت کم صورت می‌گیرد و اینترنت پرسرعت در سبد خانوار ایرانی هنوز جایگاه مشخصی ندارد.