براساس سیاست‌های بانک مرکزی ایران و طبق برنامه ریزی‌های انجام شده برای تمرکز و یکپارچه‌سازی نظام پرداخت کشور و باتوجه به انجام این امر برای پایانه‌های فروش، کلیه پرداخت‌های اینترنتی از اواخر آذر ماه سال جاری در شبکه شاپرک متمرکز و تراکنش‌های مربوطه نیز صرفا از طریق این شبکه انجام می‌شود. این یعنی، بعد از انجام مراحل مورد نیاز این انتقال، پذیرش کلیه پرداخت‌های اینترنتی در شبکه شتاب از طریق بانک‌ها متوقف می‌شود.
همچنین اعلام شده است، فروشگاههای مجازی برای انتقال پرداخت‌هایشان از طریق این شبکه باید حتما مجوز کسب و نماد اعتماد را دریافت کرده باشند.
انتشار این خبر در هفته‌های گذشته سوالات و ابهامات زیادی را برای افراد درگیر این چرخه یعنی کاربران و فروشگاههای اینترنتی ایجاد کرده است از جمله اینکه چگونه قرار است در یک زمان‌اندک یعنی تا آذرماه این نقل و انتقالات صورت بگیرد؟ چه کسانی و چگونه در این چرخه انتقال درگیر می‌شوند؟ آیا تسویه حساب پرداخت به فروشگاه‌ها براساس خبرهای منتشر شده ظرف 24 ساعت خواهد بود؟ فروشگاههای اینترنتی که به دلایلی موفق به دریافت نماد اعتماد نشده‌اند، باید چه اقداماتی انجام دهند و آیا بدون این نماد فعالیت آنها متوقف خواهد شد؟ در این گزارش سعی می‌کنیم به بخشی از این سوالات و ابهامات پاسخ دهیم.
چه اتفاقی قرار است بیفتد؟
ساماندهی پرداخت‌های اینترنتی و توقف آن از طریق درگاه پرداخت بانکی، بدون شک فعالیت‌های متعددی در حوزه‌های زیرساخت فنی، امنیت و مقررات، راهنمایی و توجیه پذیرندگان جهت آشنایی با شرایط پس از یکپارچه‌سازی بین بانک‌ها و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت (psp) را می‌طلبد.
پس از مدیریت سیستم پایانه‌های فروش (pos) در سال گذشته، حالا مدیریت سیستم پرداخت اینترنتی فروشگاههای اینترنتی وارد چرخه ساماندهی این شبکه می‌شود. اما قرار است این چرخه چگونه وارد شبکه شاپرک شود؟
مازیار عربشاهی، مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شبکه شاپرک در مورد انتقال پرداخت اینترنتی به شبکه شاپرک به دنیای اقتصاد می‌گوید: «برخی خبرگزاری‌ها به اشتباه و از قول مدیرعامل شاپرک اعلام کرده بودند که کلیه پرداخت‌های اینترنتی از آذر ماه سال جاری در شبکه الکترونیکی پرداخت کارت شاپرک متمرکز و تراکنش‌ها صرفا از طریق این شبکه انجام می‌شود و پذیرش کلیه پرداخت‌های اینترنتی در شبکه شتاب از طریق بانک‌ها متوقف خواهد شد. اما باید بگویم که به هیچ وجه قرار نیست این انتقال به این سرعت و بدون انجام مراحل خاصی صورت بگیرد.» وی با اشاره به مراحل مختلف اجرای انتقال پرداخت‌های اینترنتی در زمان‌های مختلف به شاپرک می‌افزاید: «فروشگاههای اینترنتی هر کدام دامنه و صفحه‌های پرداخت مخصوص به خود را دارند کاری که قرار است ما در مرحله اول انجام دهیم این است که این آدرس اینترنتی که در زمان پرداخت از سوی کاربران به سمت یک درگاه پرداخت یک بانک روانه می‌شد، با انجام یکسری تغییرات فنی به درگاه پرداخت شاپرک منتقل شود؛ یعنی اگر تا پیش از این کاربر هنگام پرداخت اینترنتی خود به آدرس x.bank.ir راهنمایی می‌شد با انتقال سیستم پرداخت اینترنتی به شاپرک، به آدرس x.shaparak.ir راهنمایی می‌شود.» به گفته وی اکثر حملات فیشینگ در مراحل پرداخت و زمانی که کاربر به سیستم پرداخت یک بانک یا PSP راهنمایی می‌شود صورت می‌گیرد که انتقال سیستم پرداخت به شاپرک تاحد زیادی جلوی این حملات را گرفته و امینت خرید کاربران را افزایش می‌دهد.
وی اعلام می‌کند که هر چند از خرداد ماه سال جاری اطلاع رسانی لازم به فروشگاههای اینترنتی و شرکت‌های PSP شده اما این نقل و انتقال، انجام هماهنگی لازم با PSPها و فروشگاههای اینترنتی در اواخر آذر ماه صورت می‌گیرد و هر زمانی که بانک مرکزی اعلام کند انجام تراکنش از سوی شتاب متوقف خواهد شد. عربشاهی با اعلام اینکه در این خصوص به تمام شرکت‌ها اطلاع‌رسانی لازم شده است، می‌گوید: این طرح برعکس مرحله اول شبکه شاپرک برای انتقال پایانه‌های فروش به صورت پایلوت به اجرا در نخواهد آمد.
اما در اواخر آذر ماه هر شرکت اینترنتی متناسب با تعداد و نوع پذیرنده‌هایش مجوز انتقال به این شبکه را دریافت می‌کند. همچنین این شرکت‌ها در این زمان هم صفحه پرداخت قبلی خود را، خواهند داشت و هم صفحه پرداخت شبکه شاپرک را تا بتوانند تک‌تک یا گروه گروه پذیرنده‌های خود را به سیستم جدید انتقال دهند.
براساس اظهارات عربشاهی از اواخر آذر ماه و تا دی و بهمن ماه سال جاری زمان انتقال سیستم پرداخت اینترنتی به این شبکه در نظر گرفته شده است و صد درصد تا اوایل سال 93 این انتقال و فراهم کردن شرایط فنی و زیرساختی آن انجام خواهد شد.
مزیت‌های یک انتقال
یک از مزیت‌های اصلی انتقال دستگاه‌های فروش به شبکه شاپرک بالا بردن امنیت و از همه مهم‌تر کاهش قطع و وصل و اختلال‌های موجود در این شبکه بود. هدفی که برخی از کارشناسان بانکی اعلام می‌کنند شاپرک نتوانسته به آن برسد. اما عربشاهی در این خصوص می‌گوید: «رسیدن به سرعت و امنیت یک امر نسبی در این بخش است و نمی‌توانیم به صورت مطلق بگوییم که شاپرک هیچ مزیتی را برای سیستم پرداخت کشور نداشته است. چرا که آمارها و گزارش‌ها و مقایسه این آمارها با زمان مشابه خود نشان از کاهش اختلالات و بالا رفتن امنیت در سیستم پرداخت کارتی کشور را می‌دهد.»
مدیر برنامه‌ریزی و توسعه شبکه شاپرک در خصوص مزیت‌های اجرا مرحله دوم این شبکه نیز می‌گوید: «با انتقال پرداخت‌های اینترنتی فروشگاههای اینترنتی به سیستم شاپرک تمامی فرآیندهای پرداخت در این زمینه یکپارچه خواهند شد و تمامی فعالیت‌های فروشگاهی نیز به صورت شفاف مشخص می‌شود. همچنین امنیت تمامی خرید فروش‌های اینترنتی افزایش پیدا می‌کند.»
نگرانی فروشگاه‌ها از قطع
تسویه حساب آنی
با انتشار خبر انتقال پرداخت‌های اینترنتی به سیستم شاپرک، برخی نگرانی‌ها در فضای اینترنت و بین کسب‌وکارهای اینترنتی به راه افتاد. از جمله اینکه با این انتقال دیگر تسویه حساب‌های پرداختی به صورت آنی صورت نخواهد گرفت و با 24 ساعت تاخیر همراه خواهد شد.
سعید محمدی، مدیرعامل فروشگاه اینترنتی دیجی کالا، در این خصوص می‌گوید: «متاسفانه چون موضوع این انتقال با جزئیات به صورت کاملا روشن اعلام نشده است ما نیز در خصوص نحوه تسویه‌حساب در این سیستم در ابهام قرار گرفته‌ایم. اما اگر این ادعا درست باشد فروشگاههای اینترنتی با مشکل بزرگی روبه‌رو خواهند شد.» وی در ادامه می‌افزاید: «اگر تسویه حساب‌های پرداختی با فاصله 24 ساعت باشد این شرایط روی جریان نقدینگی شرکت‌های فعال در این بازار تاثیر منفی خواهد گذاشت، چرا که شرکت‌ها براساس بضاعتی که دارند با نقدینگی محدودی هم روبه‌رو هستنند.»
وی با انتقاد از اطلاع‌رسانی ضعیف مدیران شاپرک در این خصوص اعلام می‌کند که هرگونه تغییری زیرساختی و تغییری در سطح کلان اقتصادی تاثیرها و عوارض جانبی خاصی را برای بنگاه‌های اقتصادی به جای خواهد گذاشت.
دردسری به نام نماد اعتماد
براساس اعلام مسوولان شبکه شاپرک فروشگاههای اینترنتی برای انتقال سیستم پرداخت‌هایشان به این شبکه باید نماد اعتماد دریافت کنند. شرطی که شاید این انتقال را با تاخیر و مشکل همراه کند؛ چرا که براساس اعلام مركز توسعه تجارت الكترونيكي، درحال حاضر 13 هزار فروشگاه اینترنتی در خواست دریافت نماد اعتماد داده‌اند؛ اما از این بین تنها حدود 2500 فروشگاه موفق به دریافت این نماد شده‌اند. اما این تنها بخشی از تعداد فروشگاههای اینترنتی در کشور است؛ چرا که براساس آماری که از سوی مدیران شاپرک اعلام شده است بیش از 25 هزار فروشگاه اینترنتی در کشور فعالیت می‌کنند. فرانک اسکویی، قائم مقام مركز توسعه تجارت الكترونيكي، از توقف پرداخت اینترنتی از طریق درگاه بانک‌ها و انتقال آن به شبکه شاپرک استقبال می‌کند و می‌گوید: «این کار شاید باعث شود روند دریافت نماد اعتماد از سوی فروشگاههای اینترنتی سرعت بگیرد.» وی با اعلام اینکه نگرانی در خصوص فروشگاه‌هایی که نماد اعتماد الکترونیکی ندارند وجود ندارد، می‌افزاید: «با نشست‌هایی که با مسوولان شبکه شاپرک داشته‌ایم و همچنین سیاست‌گذاری‌های این شبکه به زودی و طی ماه‌های آینده همه فعالان این عرصه نماد اعتماد دریافت خواهند کرد.»